ดูแลเท้า สร้างฐานของชีวิต

จากบทความไกลหมอของแพทย์เฉพาะทางด้านฝังเข็ม มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวงได้ลงไว้ในกรุงเทพธุรกิจเมื่อ ตุลาคม 2554 นั้น มีประโยชน์มากจึงอยากเผยแพร่เพื่อเป็นสาระสำคัญในการเริ่มต้นให้ความสำคัญแก่การดูแลเอาใจใส่ เท้าของคุณ ให้มากกว่าเดิม ซึ่งคุณหมอได้ให้ข้อมูลที่เป็นประโยชน์ว่า..

สมัยนี้มีโรคภัยไข้เจ็บที่มีสาเหตุส่วนหนึ่งมาจากการโหมทำงานหนักไป ทำงาน overload หรือแม้กระทั้งนอกเวลางานแล้วก็ยังต้องอยู่ที่ทำงาน กลับถึงบ้านยังต้องหอบงานไปทำ จะนอนจะนั่งก็ยังกังวลแต่เรื่องงาน ยิ่งเป็นงานที่เกี่ยวข้องกับธุรกิจหรืองานบริหาร จะหาเวลาที่จะปล่อยวางได้ยาก เนื่องจากการทำงานส่วนหนึ่งก็เพื่อเงิน แต่จะมีประโยชน์อะไร หากเจ็บป่วยขึ้นมา เงินที่หามาได้ก็ต้องนำมาใช้แลกกับชีวิต เพื่อให้สามารถอยู่ทำงานไปจนวันตาย…กระนั้นหรือ

เท่าที่สังเกตุดู คนเราเริ่มมีภาวะเป็นโรคความดันโลหิตสูง ตั้งแต่อายุยังน้อย เพราะหลายคนมีพฤติกรรมชอบกินยาลดความดันโลหิต โรคอัมพฤกษ์อัมพาต ก็มีความเสี่ยงที่จะเป็นตั้งแต่วัย 30 ต้นๆ เห็นอย่างนี้แล้วก็อยากจะให้ลองหันมามองสุขภาพและร่างกายของตัวเองดูบ้าง ควรให้ความสำคัญเสียแต่เนิ่นๆ และควรทำให้เป็นกิจวัตรประจำ ไม่ใช่เพื่อใคร แต่เพื่อตัวคุณเอง…

ผู้ป่วยหลายๆ รายพอป่วยได้ที่แล้ว จะเสาะแสวงหาวิธีที่จะรักษาโรคให้หาย ซึ่งก็ยุ่งยากกว่าการป้องกันมาก เพราะร่างกายเราพอมีอะไรเสียหายสึกหรอแล้ว โอกาสที่จะฟื้นตัวกลับมามีสภาพเหมือนปกติก็เป็นไปได้ยาก การฝังเข็มก็เป็นอีกกรณีหนึ่งที่ผู้ป่วยต้องทำความเข้าใจว่า หากเป็นน้อยหรือยังไม่เป็นโรค การฝังเข็มก็จะมีประโยชน์อย่างมาก แต่หากเป็นมากแล้ว อย่างดีที่สุดก็แค่ช่วยประคับประคองไม่ให้มีอาการหนักกว่าเดิม ไม่ได้หมายความว่าจะรักษาให้หายได้ นอกจากนี้แล้ว ความพอดีของอาหารที่รับประทานเข้าไป ความพอดีในอารมณ์ ความพอดีในรูปร่าง ไม่อ้วนเกินไม่ผอมเกิน ออกกำลังกายสม่ำเสมอ ไม่ดื่มของมึนเมา ก็ช่วยให้ร่างกายแข็งแรงได้อยู่แล้ว

การแพทย์แผนจีน ส่วนใหญ่เน้นเรื่องการป้องกันมากกว่ามุ่งไปทางการรักษา ทั้งเรื่องอาหารการกิน อารมณ์ ร่างกาย นอกจากจะมีวิธีบำรุงร่างกายแบบที่ไม่ต้องพึ่งพายาหลายแบบแล้ว การออกกำลังกายแบบกำหนดลมหายใจ ให้เส้นลมปราณได้เดิน ก็เป็นการป้องกันโรคอีกวิธีหนึ่ง โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การดูแลรักษาเท้าด้วยน้ำร้อน ก็เป็นการบำรุงและดูแลร่างกายที่ได้ผลดียิ่ง

ดูแลเท้า รากฐานของชีวิต

การแช่เท้าด้วยน้ำร้อน ที่เปรียบเหมือนการได้กินยาบำรุงร่างกาย คนโบราณนั้นเปรียบเท้าของคนเรานั้น เหมือนรากของต้นไม้ ก่อนที่ใบและต้นจะเหี่ยวเฉา ส่วนที่เป็นรากจะไปก่อน คนก็เช่นกัน ก่อนที่จะแก่ตัว หรือย่ำแย่ ส่วนที่เป็นเท้าจะไปก่อน ฉะนั้นจึงต้องให้ความสำคัญแก่การดูแลเท้า ออกกำลังเท้าบ้างในบางโอกาส ไม่มากแต่พอเพียง

วิธีที่สืบทอดกันมาแต่โบราณนั่นคือการแช่เท้าด้วยน้ำร้อน หรือน้ำอุ่น ตามทฤษฎีของเส้นลมปราณ เท้าเป็นตำแหน่งที่เส้นลมปราณหยิน 3 เส้นและเส้นลมปราณหยาง 3 เส้น มาเชื่อมต่อกัน หนึ่งในนั้นคือเส้นลมปราณของไตซึ่งจะอยู่ที่ฝ่าเท้า ไต ในทางการแพทย์แผนจีนถือเป็นรากฐานของชีวิตเลยทีเดียว เท้าให้กำเนิดชีวิต ควบคุมเกี่ยวกับการเจริญเติบโต รวมถึงการเสื่อมสภาพตามวัย

สาเหตประการหนึ่งที่เท้าสำคัญมากในทางการแพทย์แผนจีน เพราะเท้าทั้งสองข้างนั้นอยู่ไกลจากหัวใจที่สุด เลือดมาหล่อเลี้ยงน้อย และไหลเวียนช้า ร่วมกับบริเวณหนังเท้ามีชั้นไขมันหุ้มบาง ฉะนั้นแล้ว การให้ความอบอุ่นไม่ดี จะมีโอกาสที่เท้าจะได้รับความเย็นได้มากกว่าส่วนอื่น เมื่อตัวร้อน เท้าจะร้อนก่อน เมื่อไม่สบายเท้าจะมีอาการก่อนไม่ว่าร้อนหรือเย็น เท้าจะเริ่มมีอาการก่อนเสมอ

การที่สองเท้าเราเย็น ทำให้เป็นโรคระบบทางเดินหายใจ และภูมิคุ้มกันต่ำได้ จะเห็นได้ว่าเวลาคนเป็นหวัด ถ้ายิ่งปล่อยให้เท้าเย็น หวัดก็จะหายช้า ถ้าสวมถุงเท้าให้อุ่น หวัดก็จะหายเร็วขึ้น คนที่เท้าเย็นจะเป็นหวัดและหลอดลมอักเสบได้ง่าย เมื่อมีอาการไอ เท้าจะเย็นมาก เด็กเล็กที่มีอาการเท้าเย็นและไอต่อเนื่อง ควรทาวิคที่ฝ่าเท้าและสวมถุงเท้าเพื่อให้เท้าอุ่นขึ้น อาการหวัดก็จะไม่เกิด รวมถึงควรหลีกเลี่ยงการเดินเท้าเปล่าในพื้นที่เย็นๆ สามารถป้องกันหวัดได้

การใช้น้ำร้อนแช่เท้า ช่วยให้เลือดไหลเวียนได้ดีขึ้น โดยเฉพาะเลือดบริเวณขา ช่วยลดอาการปวดขา หนักขา และอาการอ่อนเพลียไม่มีแรง ทั้งยังช่วยให้การนอนหลับดีขึ้นอีกด้วย การแช่เท้าด้วยน้ำอุ่นหรือน้ำร้อน ยังใช้ได้ผลดในกลุ่มคนที่มีอาการปวดหัวบ่อย เป็นโรคหวัด และยังช่วยลดความดันโลหิตได้ดีอีกด้วย

การแช่เท้าด้วยน้ำร้อนเป็นประจำ ยังทำให้ร่างกายมีภูมิคุ้มกันมากขึ้น ป้องกันโรคปวดต่างๆ ที่เกิดกับเส้นประสาทท่อนล่าง โรคอัมพฤกษ์อัมพาต จากการกระตุ้นการไหลเวียนของเม็ดเลือด ผู้ที่มีอาการนอนไม่หลับบ่อยๆ หรือหลับไม่สนิทก่อนนอน หรือเป็นโรคหลับยาก ถ้าได้แช่เท้าด้วยน้ำร้อนก็จะคลายอาการหลับยาก ช่วยให้นอนหลับได้ดีขึ้นโดยไม่ต้องพึ่งยาใดๆ

น้ำที่แช่เท้า ควรจะมีอุณหภูมิประมาณ 40 องศาเซลเซียส ใช้เวลาแช่เท้าประมาณ 15 นาที ถ้าจะให้ดีควรมีเหงื่อซึม ขณะแช่เท้าด้วย ควรนวดกดจุดบริเวณฝ่าเท้าบ่อยๆ จุดที่แนะนำให้นวดขณะแช่เท้าคือ จุดหย่งเฉวียน ที่อยู่บริเวณกลางอุ้มเท้า นวดบ่อยๆ ช่วยลดความดันโลหิต ชะลอความแก่ และบำรุงไต เพื่อสุขภาพที่ดียิ่งขึ้น

อ้างอิง คอลัมน์ไกลหมอ จากกรุงเทพธุรกิจ ตุลาคม 2554 : พ.ญ.สุลัคณา น้อยประเสริฐ แพทย์เฉพาะทางด้านฝังเข็ม มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง